Ayuntamiento de Vitoria-Gasteiz
| |

Udalgintza eta osasuna

Osasuna kontzeptu zabal gisa ulertu behar da. Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) irizpidearen arabera, osasuna erabateko ongizate fisiko, mental eta sozialeko egoera bat da, eta ez soilik afekzio edo gaixotasun eza.

Badirudi gure udala asko arduratzen dela Osakidetzarekin lankidetzan aritzeaz. Osasun-zentroak edo bestelako osasun-espazioak eraikitzeko lurzorua edo eraikinak eskaintzen ditu, herritarren osasunerako erabakigarriak diren, eta bere eskumenekoak diren beste alderdi batzuetan inplikazio txikia izanik.

Osasuneko baldintzatzaile horiek abstraktuak dirudite, baina gaixotasunetan eragina dute, bizi-kalitatea mugatzen dute, hilkortasun tasa handitzen dute, eta ez daude Osakidetza bezalako osasun-eragile hornitzaileen mende. Besteak beste, airearen kalitatea, estres termikoa, zarata, argi-kutsadura, nahiz aukeratua ez den bakardadea, eta beste hainbat faktore. Ahaztu gabe pobreziak etxebizitza osasungaitza dakarrela, eta posta-kodea osasunaren, kalitatearen eta bizi-kalitatearen adierazle sentikorrenetako bat dela.

Udal-jardunen garrantziaren adibide bat aurreko mendean gertatutako infekzioen ondoriozko heriotza-kausen murrizketa da. Batzuek pentsa dezakete penizilinaren aurkikuntza, eta haren merkaturatzea, txertoak sartzearekin batera, garrantzitsuena izan zela, baina akats bat da. Higiene-baldintzak hobetzea erabakigarria izan zen, bereziki kontsumorako urak kloratzea. Gainera, deigarria da 1918ko gripearen pandemian, Espainiako gripea izenekoan, hilkortasunaren gorakada. Horrek, zalantzarik gabe, Covid pandemiaren eta Euskadin izandako heriotza-tasa handiaren berri ematen digu, 9.000 pertsona baino gehiago hil baitira.



Udal-politikak eta infekzioengatiko heriotza-tasa

Estres termikoa

Duela gutxi jakin dugu Vitoria-Gasteizko Udalak, irizpide onez, udaleko aterpe klimatikoen sare bat ezarri duela estres termikoaren ondorioak saihesteko. Horrek prebentzio-neurri batzuk dakartza: hala nola hirian zuhaiztia izatea, behar adina itzal, asfalto gutxiago… Kontuan hartu behar da, halaber, isolamendu termikorik gabeko etxebizitzak arriskutsuak direla, bereziki temperatura altuekiko sentikorrenak diren pertsonentzat, hala nola haurrentzat eta adinekoentzat.

Arrisku horri buruzko informazioa udalak eman behar du, eta erraz ulertzeko modukoa izan behar du. Estres termikoa ez da tenperatura bakarrik, airearen hezetasun erlatiboaren mailarekin ere badu zerikusia. Zenbat eta hezetasun handiagoa, orduan eta estres termikorako arrisku handiagoa. Arrisku-egoerari buruzko informazio argia eman beharko litzateke, herritarrek ezagutzen eta ulertzen duten kolore-kode baten bidez.

Ezinbestekoa da eraikinetako aterpe klimatiko horiek oinarrizko baldintza hauek betetzea

  • Doakoa izatea.
  • Irisgarriak izatea. (Kontuan izan behar da adinekoak direla kolektibo kaltetuena, orgatxoetan garraiatu behar diren adin txikiko haurrekin eta desgaitasuna duten pertsonekin batera).
  • Atsedenlekuak izan behar dutizte (aulkiak edo eserlekuak).
  • Udan 26ºC-tik gorakoa ez den temperatura mantendu behar da (eta neguan 19ºC-tik beherakoa ez den tenperatura).
  • Edateko uraren antolamendua egon behar du.
  • 10 minututik beherako oinez joateko ibilbideekin konektatuta egotea.
  • Argi eta garbi seinaleztatuta egon behar dute.
  • Herritarrei estres termikoaren kasuetan (tenperatura eta hezetasun erlatiboa) zer egin behar duten jakinaraztea.
  • Ez dira bero-kolpeak jasaten dituzten pertsonentzako laguntza-zentroak (kasu horietan osasun-zentroetara joan behar dute).

Era berean, Udalak bero-kolpe bat jasateagatik okerreko moduan bertaratzen direnei laguntzeko oinarrizko neurriei buruzko informazioa eman beharko lieke aterpe klimatikoen arduradunei.

Kanpoaldean, erosotasun-eremuak izan behar dira, itzal ona ematen duten zuhaitzak dituztenak, edateko ura duten iturrietarako edo freskatzeko pilategietarako sarbidea dutenak

Pandemiak

Sarrera honen hasieran aipatu den bezala, 1918ko gripeak hilkortasun handia eragin zuela. Ez dugu ahaztu behar oraintsuko gertaera tragiko bat: Covid delakoak hilkortasun handia eragin du Euskadin, eta pertsona asko utzi ditu ondorio luzeekin.

Osasun Ministerioak, hondakin-urak kontrolatzeko Covid delakoaren jarraipena egiteko programan, Gasteiz ezarri zuen erreferentzia-puntu gisa. Ez dugu inoiz datu horiei buruzko informaziorik izan, eta, ziurrenik, ez zaie ez herritarrei, ez osasun-arloari jakinarazi. Hondakin-uretako birus-kargen (SARS-CoV-2, gripea) jarraipena adierazle bikaina da populazio baten osasun-arriskua zein den jakiteko, eta badirudi hori ez dela egiten ari. Badakigu bakterioen, metal astunen eta edateko uren beste agente toxiko eta kutsatzaile batzuen presentzia kontrolatzen dela, baina askoz gehiago egin daiteke, eta egin behar da.

Udalaren webgunean duela hiru urte baino gehiagoko aipamena dago, eta ez da informazio hori eguneratu.

Vitoria-Gasteizko Udalaren webgunea. 2021ko Urtarrillaren 18an.

Covid pandemiarekin lotuta, lokal itxien aireztapen baldintzak hobetzeko osasun eta udal agintarien axolagabekeria aipatu beharko litzateke. Badakigu covid, gripea eta hain ohikoak eta larriak diren arnas infekzioak aerosolen bidez transmititzen direla, eta infekzioen transmisioa murrizteko oso garrantzitsua dela lokalek aireztapen gurutzatua, jarraitua, banatua eta neurtua izatea. Neurketa CO2 zehaztuz egin daiteke, eta hori ez da garestia. Lokal itxiak eta garraiobideak aireztatzeak arnas infekzio asko aurreztuko lituzke. Infekzioak eragiten ez dituen kontsumorako ura eskatzen badugu, arnastuko dugun aireak ahalik eta birus-karga txikiena izan dezan ere eskatu behar dugu.

Hori guztia are garrantzitsuagoa da eskoletan. Aireztapen ona balego, infekzioak eta alergia-konplikazioak gutxituko lirateke, eta haurren eta nerabeen eskola-errendimendua hobetuko litzateke.

Inork ez du zalantzan jartzen pandemia gehiago etorriko direla, eta badirudi oraingoak ez digula ezer erakutsi.

Zarata

Eguraldi ona dator, eta honekin batera motorrak eta ziklomotorrak. Huek hiria inbaditzen dute, eta horietako asko, abiadura handiagoa lortzeko-edo, trukatuta daude, eta honek ibibilgailu hauek zarata handiagoa egitea dakar. Zarata jasanezina hau urtez urte zigorrik gabe hedatzen da, nahiz eta agerikoa den tramankulu horiek manipulatuak izan direla, eta haien zaratak ez dituela ibilgailuei baimendutako estandarrak betetzen. Zehapenik edo atxikipenik al dago elementu zaratatsu eta kaltegarri horiekin? Galdera erretorikoa da.

Ziklomotorrak ez ezik, makinen zaratak, garbiketa- eta garraio-zerbitzuenak, zabor-bilketenak eta abar dira zarata osasunari modu askotara eragiten dutenak: loaren nahasmenduak, estresa, depresioa, alterazio kardiobaskularrak, gorreria eta abar.

OMEk, Europar Batasuneko Ingurumen Zaratari buruzko Zuzentarauan, 55 dezibeliotan (dB) ezartzen du zarata-muga egunez, arratsaldez eta gauez, eta 40 dB-tan gauez. Gomendio horiek ez dira betetzen. Ez da ezagutzen hiriko zarata-maila eguneko edo gaueko une bakar batean ere. Ez da zarata-sorgailuetan eragiten, eta badirudi elementu kaltegarri hori inpunitate osoz igorri daitekeela, tokiko agintarien pasibotasuna dela eta. Udalak gehiago egin beharko luke zentzu horretan

Aukeratua ez den bakardadea

Jakina da bakardadea beste pertsona batzuekiko elkarrekintza kronifikatzen denean mehatxu sozial eta bazterkeriaren beldur gisa bizitzen dela, eta oso zaila dela hau pairatzen dutenei bizi-kalitate egokia ematea.

Udal-sare asistentzialik ba al dago kolektibo horientzat? Auzotarrek ba al dakite nora jo dezaketen modu honetako isolamenduaren susmoen berri ematera?

Airearen kutsadura

OMEk ingurumen-kutsatzaileen maila onargarriak jaitsi ditu, Gasteizko airearen kalitatearen estrategia (2030) zaharkituta utziz.

Ingurumen-kutsadura (materia partikulatua (PM 2.5 eta PM10), oxido nitrosoa, sulfuro oxidoa eta ozonoa) OMEren osasun-gomendioetatik urruntzen dira.

Ingurumen-kutsatzaile horiekeragin handia dute osasunean hainbat modutan: erditze goiztiarrak, asma, garuneko hodietako istripuak, hipertentsio arteriala, miokardioko infartuak, minbizia, etab.

Erregai fosilak dira ingurumen-kutsadurarentzako mehatxurik handiena. Emisio txikiko eremuak ezartzea Europar Batasuneko funtsak lortzeko eskakizun bat da, baina berantiarra eta murriztailea da. Garraio publikoak eta pribatuak erregai horietaz abusatzen jarraitzen dute, eta udalek beste alde batera begiratzen dutela dirudi, ibilgailu motorduna hiriko errege dela uste dutelako.

Ba al dugu informazio egoki, egiazko eta eskuragarririk hiriko kutsadura nolakoa den jakiteko? Nahikoak al dira airearen kalitatea neurtzen duten estazioak? Herritarrak ohartarazten al dira muturreko egoerak edo egoera larriak agertzen direnean? Ur garbiak eta aire garbiak lehentasuna izan beharko lukete edozein udalentzat?

Ur garbiak eta aire garbiak lehentasuna izan beharko lukete edozein udalentzat.

Beste alderdi batzuk

Argi-kutsadurak ere eragin handia du pertsonen osasunean, batez ere loan, eta hiriko faunan.

Kaleetako eta errepideetako abiadura ez da errespetatzen, eta herritarrak ez dira jabetzen oinezkoen eta txirrindularien harrapaketen ondorio kutsagarriez eta ondorio larriez.

Espaloietan, oinezkoentzat istripu-arriskua dela-eta egin behar ez liratekeen ibilgailuak daude.

El Correo. Edición Álava. 2024ko Ekainaren 15a

Pobrezia, etxebizitza ez-duinak eta gizarte-bazterketa erabakigarriak dira bizi-kalitate txarra izateko, eta udal-ikuspegia beharrezkoa da, nahiz eta nahikoa ez izan.

Hainbeste dira udalei dagozkien osasunarekin lotutako faktoreak, ezen beharrezkoa bailitzateke herritarren parte-hartze handiagoa auzokideei osasun eta bizi-kalitate hobea emango dieten programak egiteko eta garatzeko.

Similar Posts